Yasal ve Bilimsel Boyutlarıyla: Kıyı

Abstract

Deniz ve karalar arasındaki geçiş alanlarını meydana getiren kıyılardaki kumul alanlarının bitki örtüsü, diğer alanlardan oldukça farklıdır. Bu farkı yaratan bir yetişme ortamı olarak kumulların özellikleri ve konumlarıdır. Kıyılarda kumullar bitki örtüsünün yetişme koşulları bakımından karmaşık sistemlerdir. Kumullarda bitki besin maddelerinin ve organik maddenin az olması, yüksek geçirgenlik oranı, doğrudan güneş ışığına maruz kalma ve yüksek sıcaklıklar, rüzgârın çok etkili olması, yüzeyin hareketliliği ve denizden gelen ve yüksek oranda tuz içeren deniz suyuna maruz kalma vb özellikler, bitki örtüsünün gelişimini sınırlayan en önemli faktörlerden bazılarıdır. Özellikle kıyıda denize en yakın alanlar, bitkiler için yüksek stresin söz konusu olduğu yerlerdir. Bu kuşakta yüksek sıcaklık, güçlü rüzgârlar ve tuz serpintisinin fazlalığı yanında, bitki besin maddelerinin azlığı bu stres nedenlerinin en dikkat çekenleri arasındadır. Türkiye’de kıyı kumulları, 8333 km olan kıyıların yaklaşık % 12,2’sini oluşturur. Kıyı kumullarının yaklaşık % 41’i Karadeniz kıyılarında yer alır. Türkiye’nin tüm kıyılarında ortaya çıkan bu kumul alanları kesintisiz uzanmazlar, parçalı bir dağılış gösterirler. Türkiye’nin kıyı kumulları, kumul vejetasyonu bakımından büyük önem taşıyan alanların başında gelir. Kumullar üzerinde yayılış alanı bulan bu bitkiler kıyıdan iç kesimlere doğru türce değişime uğrarlar. Özellikle iç kesimlere doğru geniş alanlar kaplayan bazı kumul alanlarında, kıyıdan iç kesimlere gidildikçe çeşitli kumul bitki zonları ayırd etmek mümkün olur. Bu sahalarda yayılış gösteren kumul bitkileri içinde çok sayıda nadir ve endemik bitki taksonu da yayılış alanı bulur. Bunlardan bazıları nesli tehlike altında kabul edilen türlerdir. Anahtar Kelimeler: Kumul vejetasyonu, psammofit bitkiler, Anadolu kıyıları, nadir bitkiler.