İslâm Kelâmcılarına Göre Teslîs

Abstract

Bu çalışmada ilk dönem İslâm Kelâmcılarının Hıristiyanlığın teslîs inancına yönelttiği eleştiriler ele alınmaktadır. Bundan dolayı çalışma Gazzâlî'ye kadar olan Mütekaddimun dönemi Kelâmcılarının eleştirileriyle sınırlandırılmıştır. İslâm Kelâmcıları Kur'an'dan ilham alarak tevhîd inancının esaslarını ispat ederken diğer din ve mezheplerin görüşlerini de eleştirmişlerdir. Hıristiyanlıkla ilgili diğer meselelerle birlikte üzerinde en fazla durulan husus, İsâ'nın konumudur. Hıristiyanların İsa'nın Allah'ın Oğlu olduğu iddiaları, Kelâmcılar tarafından derinlemesine ele alınıp reddedilmiştir. Bu bağlamda eleştiriler de genellikle Konsillerde alınan kararlarla ulaşılan Baba, Oğul, Kutsal Ruh anlayışı çerçevesinde meydana gelen teslîs tartışmaları neticesinde doğan Nesturîlik, Ya'kubîlik ve Melkânîlik mezhepleri üzerinde yoğunlaşmıştır. Söz konusu bu üç mezhebin teslîs anlayışlarını eleştiren ilk dönem Kelâmcıları konuyu daha çok ulûhiyet bahsi içinde ele almışlardır. Kelâmcıların bir kısmı Hıristiyanların Kutsal metinlerini kullanarak eleştiride bulunurken, diğer bir kısmı ise sadece rasyonel delillerle yetinmişlerdir.