İbn Haldun'un Tarih Metodolojisi

Abstract

İbn Haldun, eleþtirel bir tarih metodolojisi ortaya koymasý bakýmýndan Ýslâm tarihçileri arasýnda önemli bir yere sahiptir. Kendi dönemine kadarki Ýslâm tarihçiliðini eleþtirerek doðru olmayan pek çok olayýn aktarýldýðýný, olaylar arasýnda sebep-sonuç baðlantýsýnýn yeterince kurulamadýðýný belirtmiþ ve bunlarý saðlayacak yeni bir metodoloji ortaya koyduðunu iddia etmiþtir. Bu metodolojinin kendine has konularý ve kavramlarý bulunmaktadýr. Ýbn Haldun’a göre tarih- çi, kendisine ulaþan tarih verilerini eleþtirel bir bakışaçısı ile değerlendirerek doğru bir tarih bilgisi ortaya koymalı, olayların sebeplerini ve sonuçlarını analiz etmelidir. Tarihî verileri sağlıklı bir şekilde değerlendirebilmek için farklıtoplum tiplerini (şehirli-kırsal), toplumlarýn siyasî, ekonomik, coğrafî, dinî, bilimsel, sanatsal çeşitli yapılarınıbilmelidir. Böylece tarihçi, hem süregelen hem de değişen olgularıfarkedebilir; tarihî olaylar arasındaki sebep-sonuç bağlantısını sağlıklıbir şekilde kurabilir. Bunların yanında tarihî bilgiyi aktaran kişilerin şahsî özellikleri de analiz edilmelidir. Tarihçi, ancak böyle bir metodu takip ederek doğru bir tarih bilgisi ortaya koyabilir. İbn Haldun’un sunduğu tarih metodolojisi birçok tarihçi ve siyasetçiyi etkilemiştir.