Geleneksel Tiyatronun Ölümü

Abstract

Geleneksel Türk tiyatrosu türlerinin ne zaman ve nasıl ortaya çıktıklarına dair bilinmeyen noktalar çok fazladır. Örneğin Karagözün Mısır’dan mı yoksa Çin’den mi geldiği konusunda kesin konuşabilmemiz için yeterli kaynağımız yok. Aynı şekilde Ortaoyununun bir 17.yy buluşu mu yoksa Selçuklularda da görülen bir oyun sanatı mı olduğu konusunda da bilgi ve bulgularımız netleşmiş değildir. Geleneksel türlerin kaynağına/ kökenine ilişkin bu belirsiz durum, onların ortadan kayboluşları, başka bir ifadeyle “ölümleri” konusunda da niteliğini korumaktadır. Türkiye tiyatro yazın ve eleştirisinde, yakın tarihimize ilişkin bir “vaka” olmasına rağmen geleneksel türlerin neden “öldüğüne” dair tatmin edici bir cevap bulamıyoruz. Cevapların neredeyse tamamı ölüm nedenini Batılılaşmaya bağlayarak geçiştirmiş görünüyor. Geleneksel türlerin ölümünde etkili olduğu söylenen Batılılaşma olgusu, bu literatürde çok yüzeysel bir şekilde ele alınmıştır. Oysaki “türlerin ölümünü” anlayabilmemiz için Batılılaşma olgusuna çok yönlü yaklaşmalı ve Batılılaşmanın yol açtığı farklı dinamiklerin süreçte nasıl etkili olduğu üzerine tartışmalıyız.