Caz Müziğinde Kadının Yeri

Abstract

ÖzetKadının genel olarak sanat üretiminde, özelde caz müziğinde kapladığı alan, toplum düzenini örgütleyen sosyo-ekonomik, kültürel ve siyasi dinamiklerin belirlediği bir tarihsel süreçte incelenebilir. Bu çalışmada, geçtiğimiz yüzyıl boyunca caz müziğinde kadının yerinin bu dinamiklerin de etkisiyle nasıl şekillendiği ve bugün bu yerin neresi olduğu işlenecektir.Ataerkil düzen yüzyıllar boyunca kadının rollerini tanımlayıp sınırlandırmış tır. 20. yüzyılın en önemli sanat dallarından biri olarak ortaya çıkmış olan caz müziği, teori ve pratikte yeni önermeler getirmesine rağmen,ataerkil geleneğin koşullarında yaşamaya devam etmiştir.Cazın kök saldığı bölgelerde kadının en fazla ş arkı söyleyen bir haz nesnesi ve bir eğ lence ürünü olarak sahnede yer alması durumu, dünyadaki pek çok şey gibi II. Dünya Savaşı ile birlikte değişmiş ; erkeklerin savaşa gitmesi kadınların hem müzik hem toplumsal alanda görünürlüğünü ve gücünü artırmıştır.Savaş ın bitmesi ve sanayileş me ile beraber yükselen kadın hareketlerine rağmen, kadının bir meta olarak gözükmesi, geçmiş ten gelen kadın prototipi ve algısı onyıllar boyunca sürmüş tür. Caz müziğinde kadınlar enstrüman seçimlerinden, giydikleri kıyafetlere kadar, toplumun beklenti ve arzusu yönünde hareket etmişler vebu yönde bir kadın algısı oluş muş tur.Ancak 20. yy’ın sonlarına gelindiğinde caz müziğine ait farklı enstürmanları çalan kadınların sayıları artmış ve onlardan çeşitli caz kitaplarında bahsedilmeye başlanmış tır. Günümüzde ise, işolanakları açısından eşitlik tam olarak sağ lanabilmiş olmasa da, konservatuarlardaki caz müziği bölümlerinde ve diğer eğitim alanlarında erkek ve kadın öğrencilerin eş itlenmeye baş laması ve kadın öğrencilerin enstrümanlarını cinsiyetleri üzerinden değ il, istekleri üzerinden seçmeleri ile bu konuda bir farkındalık gelişmektedir.Geliş en müzik endüstrisinin getirdiği olanaklar ve eğ itim kurumlarındaki çeşitlilik sayesinde, toplumsal cinsiyetin, müzisyen kimliği üzerinde kurduğu hakimiyet zayıflamaktadır. Çalış manın bir ikinci amacı ise bu süre boyunca caz sahnesinde karşımıza çıkan güçlü kadınları tanıtarak, somut verilerle bu süreci desteklemektir.Anahtar Kelimeler : Caz, Kadın, Müzik, Toplumsal cinsiyet, Tarih