Nüzhetü'l-Esrâr fî-Feth-i Kal'a-i Sigetvar (Ferîdûn)

Abstract

Feridun Ahmed Bey’in, Sultan I. Süleyman’ın (ö.1566) vefatı öncesi gerçekleştirdiği son seferi Sigetvar’ı (1566) detaylarıyla anlattığı manzum-mensur eseri. 16. yüzyılın önemli devlet adamlarından olan Feridun Bey şair, münşi ve hattatlığının yanında tarih alanında yazdığı eserlerle de dikkat çekmiştir (Saraç 2016: 787; Özcan 1995: 12/396-397). Onun sefere bizzat katılarak kaleme aldığıNüzhetü’l-Esrârgözlemlerini içermesinin yanında fethin en önemli kaynaklarından biri olması yönüyle önem taşır.Eserin kime ithaf edildiği ile ilgili açık bir bilgi bulunmasa da metinde veziriazam Sokollu Mehmed Paşa’nın, Sultan Süleyman ve II. Selim’den (ö.1574) daha ön planda tutulması sebebiyle Feridun Bey’in bu eserini hamisi Sokollu için hazırladığı söylenebilir (Topkası Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Hazine, nu. 1339: 21b, 49b, 52b, 138a, 170b, 187b, 253b, 266b; Arslantürk – Börekçi 2012: 33).305 varaktan oluşan eserde Sigetvar seferi hazırlıkları, Sultan Süleyman’ın ordu ile yola koyulması, İstanbul’dan Sigetvar’a kadar geçilen menziller ve yol boyunca meydana gelen askerî, siyasî ve günlük hadiseler hakkında bilgiler verilmektedir (2a-20a). Kalelerin ele geçirilmesi, kuşatmanın diğer safhaları ve fetih süreci zikredilmiş (20b-43b), fetih sırasında Sultan Süleyman’ın vefatı ve alınan önlemlerden bahsedilmiş (41b-54b), II. Selim’in tahta çıkışı ve saltanatının ilk yılında meydana gelen olaylar anlatılmıştır (55a-304a). Bununla beraber eserde yer yer Osmanlı tarihini etkileyen önemli taht mücadelelerinden biri olan Şehzade Bayezid hadisesi gibi Sultam Süleyman’ın seferden önceki saltanat döneminde meydana gelen hadiseler, II. Selim’in tahta çıkışıyla Habsburg ve Safevî elçilerinin huzura kabulleri, taht değişikliğinden istifade edilerek Irak ve Arabistan’da çıkarılan isyanlar hakkında da önemli bilgiler zikredilmiştir (141b-142a, 178a, 245b, 277b).KısacaNüzhetü’l-Ahbâradıyla bilinen eserin Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi’nde bulunan minyatürlü nüshası büyük ihtimalle müellif nüshasıdır (Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Hazine, nu. 1339). Eserin üç farklı nüshası daha bulunmaktadır (Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi, Yazma Eserler, nu. 36; Millet Yazma Eser Kütüphanesi, Ali Emîrî, nu. 330; İzzettin Koyunoğlu Müzesi Kütüphanesi, nu. 14622). Sanatlı bir üsluba sahip eser bir tür yarı-resmî tarihçe olarak Osmanlı tarihine dair önemli bilgiler içermesi açısından önemi haizdir. Yazımı 13 Recep 976/1 Ocak 1569’da tamamlanan eserin minyatürlü nüshası H. Ahmet Arslantürk ve Günhan Börekçi tarafından neşredilmiştir (Arslantürk – Börekçi 2012: 68-431).