Türk Dış Politikasında Statü Arayışı: Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Geçici Üyeliği (1951-52, 1954-55, 1961, 2009-2010)

Abstract

Devletler uluslararası politikada güç arayışında oldukları gibi, aynı zamanda statü arayışındadırlar. Uluslararası örgütlerde etkin roller üstlenmek arzu ettikleri statüye ulaşmalarında önemli bir pratiktir. Bu çalışmada, Türkiye’nin 1951-52, 1954-55, 1961 ve 2009-2010 dönemlerinde üstlendiği Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) geçici üyeliklerinin temel motivasyonu sorgulanmaktadır. Uluslararası sistemin yapısı, devletin göreli güç kapasitesi, tehdit algıları ve karar vericilerin dış politika yönelimleri dikkate alınarak, Türkiye’nin üyelik dönemlerindeki seçim kampanyalarına, oy tercihlerine ve performanslarına bakılmaktadır. İlk üç dönemde ‘Batı kampının eşit ve saygın bir üyesi’ ve ‘iyi ve yararlı bir müttefik’ olarak görülme, 2009-2010 döneminde ise ‘merkez ülke’ ve ‘oyun kurucu’ olma arzularının temel motivasyonu teşkil ettiği iddia edilmektedir. Her iki dönemde statü kimliğini oluşturan ‘muasır medeniyetler seviyesine ulaşma’ hedefi süreklilik gösterirken, medeniyet tasavvurunda farklılıklar tespit edilmiştir. Konstrüktivist yaklaşım çerçevesinde konuyu tarihsel, yapısal ve sosyal bağlamı içinde değerlendirerek Türk dış politikasının farklı dönemlerini karşılaştırması bakımından literatüre katkı sağlanmaktadır.