TWITTER’DA DEZENFORMASYON VE YALAN HABER ALGISI ÜZERİNE BİR METİN MADENCİLİĞİ ÇALIŞMASI: LOZAN ANTLAŞMASININ GİZLİ MADDELERİ İDDİASINA BİR BAKIŞ

Abstract

İnternet teknolojilerinin gelişmesiyle birlikte günümüzde en çok karşılaşılan kavramlardan biri “bilgi düzensizliği”kavramıdır. Bilgi kirliliğine vurgu yapan bilgi düzensizliği kavramı içerisinde dezenformasyon, mezenformasyon vemalenformasyon kavramlarını barındırmaktadır. Bu kavramların sıklıkla beraberinde getirdiği ise yalan haber olgusudur.Özellikle herkesin bilgiye ulaşıp aynı zamanda da bilgi üretim ve dağıtım sürecine dahil olabildiği sosyal medya ortamı yalanhaberin ve genel olarak bilgi düzensizliğinin artış nedenlerinden biridir. Bu konuda Twitter en fazla rol oynayan sosyal medyaplatformlarından biridir. Lozan Antlaşmasının 100. yılına girerken Antlaşmanın gizli maddeleri ile ilgili yalan haberler veasılsız iddialar dolaşıma girmiştir. Buradan hareketle Türkiye özelinde ve Türkçe tweetler üzerinden yürüttüğümüz buçalışmada Lozan Antlaşmasının gizli maddeleri örneği üzerinden Twitter’daki dezenformasyon ve yalan haber algısı metinmadenciliği ve içerik analizi yöntemleriyle incelenmiştir. "Lozan" ve "2023" ifadelerini içeren 23 binden fazla tweetteki duygudurumunu, yüksek frekanslı kelimeleri ve hashtagleri tespit etmek ve kullanıcıların Lozan Antlaşmasına bakışını ölçmek içinsırasıyla duygu analizi, metin analizi, ağ analizi ve niceliksel içerik analizinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda,tweetlerde olumsuz duygu durumunun hakim olmasına rağmen bu olumsuz eğilim genelde Lozan'a dair dezenformasyon veyalan haberlere yöneltilmiş olduğu tespit edilmiş, bahsi geçen iddiaları doğrulamaya veya alaya almaya yönelik tweetlerpaylaşıldığı anlaşılmıştır. Bununla birlikte örneklemimizdeki tweetlerin yüzde 9'u dezenformasyon niteliği taşırken LozanAntlaşması ve 2023 yılı etrafında kurgulanan ve özellikle Twitter'da yeniden inşa edilen dezenformasyonun yapı taşları sıklıklakullanılan kelimeler, hashtagler ve örnek tweetlerle ortaya konulmuştur.