Türkiye'de Toplumsal Tabakalaşma ve Eşitsizlik

Abstract

Bu makalenin odağını, eşraf ailelerinin, kendi sınıf konumları açısından eğitime nasıl baktıkları ve bu konumlarını güçlendirmek için eğitimi nasıl kullandıkları soruları oluşturuyor. Makale, beş ayrı kentte (Denizli, Muğla, Kahramanmaraş, Gaziantep ve Aydın) gerçekleştirilen araştırmanın verilerine dayanıyor (Durakbaşa, Karadağ ve Özsan, 2008). Makalede, eşraf ailelerinde, eğitim ve sınıf ilişkilerinin hangi temel özellikleri taşıdığının gösterilmesi amaçlanılıyor. Araştırmada elde edilen eğitimli elitin önemli bir kısmının eşraf ailelerinden çıktığı bulgusu, Türkiye’de eğitim ile sınıf ilişkileri çerçevesine yerleştirerek tartışılıyor. Bu aileler, kendilerini, başka toplumsal gruplardan, özellikle “yeni zenginlerden”, fertlerinin sahip olduğu eğitim yoluyla farklılaştırıyorlar. Eğitim pek çok yönden bu aileler için kurucu ve sürekliliği sağlayıcı bir unsur olarak gözüküyor. Bu nedenle eğitimi üyesi oldukları geniş ailenin bir projesi olarak düşünüyorlar. Makalede, Türkiye’nin hem merkezindeki hem de taşrasındaki ekonomik, siyasal ve bürokratik elitlerin sınıf kökenleri incelendiğinde, eşraf aileleri mensuplarının göz ardı edilemeyecek bir kesimi oluşturduğu savı ileri sürülüyor. Türkiye’de büyük kentlerin merkezi elitinin bir kısmı taşra kentlerindeki eşraf ailelerinden gelmektedir. Eşraf ailelerinden fertler, kültürel sermayenin eğitime dayalı kurumsallaşmış biçimini belli konumlarda yer alışlarıyla somut olarak gösteriyorlar. Eşraf aileleri, “iyi” eğitimli ve kariyer sahibi fertlerini özellikle öne çıkarıyorlar. Makalede ileri sürülen ikinci sav; eğitimle sağlanan kültürel sermaye ve eğitime dayanan sosyal itibarın, en temelde Türkiye’de yönetici sınıfların sosyal konumlarını meşrulaştırmalarına hizmet ettiğidir. Bu makalede Türkiye’de eğitim ile sınıf ilişkileri konusunda bir perspektif değişiminin yolları aranıyor.

Anahtar Sözcükler: Eşraf aileleri, taşra kentleri, sınıf ve tabakalaşma, eğitim, kültürel ve sosyal sermaye, merkez ve çevre.