Vahdet-i Vücûd Üzerine Yazılmış Bir Risâle: Erbilî’nin Mir’âtü’ş-şühûd fî beyâni Vahdeti’l-vücûd’u

Abstract

Bu çalışmada, Kâdirî şeyhlerinden Abdülkadir b. Muhyiddin el-Erbilî’nin (ö.1897) vahdet-i vücûd risalesi çerçevesinde konu ile ilgili görüşleri ele alınmıştır. Tarikat mensuplarının vahdet-i vücûda yaklaşımlarını üç kategoride değerlendiren müellif, ilk grubu hulûl ve ittihat fikrine sahip oldukları için eleştirmekte; ikinci grupta yer alan ârif ve muvahhitleri istikamet ehli ve ledünni ilim sahibi oldukları için övmektedir. O’na göre ârifler, vahdet-i vücûd konusunu doğru anlamışlardır. Üçüncü gruptakiler ise ikincilere göre daha yüksek derecede olup hakikat denizine daldıkları halde ağızlarından dine aykırı söz çıkmayan kimselerdir. Müellif her bir grubun vahdet-i vücûda yaklaşımını kısa ve öz olarak açıklamakta ve kendi görüşlerini de ifade etmektedir. Makalenin sonunda risalenin tam metni yer almaktadır.