Cumhuriyet Dönemi Fatih Camii'nde Hadis Eğitimi

Abstract

Camilerin İslamî eğitimindeki yeri herkes tarafından bilinen bir hakikattir. Zira Hz. Peygamber’in Medine’ye hicret ettiği zaman ilk yaptığı icraatin bir cami inşası olduğu malumdur. Mescid-i Nebevî olarak bilinen bu cami, Rasulullah (s.a.s.) zamanında sadece namaz kılınan bir mekan olarak görülmemiş, bilakis mü’minlerin bir araya gelmelerine vesile olan ve ümmetin her türlü meselesinin çözüldüğü bir merkez olarak kullanılmıştır. Hz. Peygamber’in bir eğitim müessesesi olarak belirlediği suffe meclisi de mescidin içerisinde yer almakta ve ashabın öğreniminde önemli bir konumdaydı. Mescidin ilim merkezi olma durumu sonraki halifeler döneminde devam etmiş, pek çok sahabînin ders halkaları bu mekanda gerçekleşmiştir. Gerek yeni kurulan şehirlerde gerekse fetihlerle Müslümanların yaşadığı bölgelerde camiler ilim hayatının merkezi olmaya devam etmiştir. Sonraki yüzyıllarda çeşitli bölgelerde kurumsal olarak bazı ilim merkezleri kurulunca uzmanlık eğitimleri bazı medreselere alınmışsa da camiler eğitim merkezleri olma vasıflarını kaybetmemişlerdir. İstanbul’un 1453’te fethedilmesi ile birlikte Fatih Sultan Mehmet’in ilk yaptığı icraatlardan biri de Fatih külliyesini kurmak olmuştur. O, bu külliyyede Sahn-ı seman ismi verilen bir eğitim merkezi oluşturmuş ve gerek ülke içinden, gerekse İslam dünyasının farklı bölgelerinden alanında uzman pek çok alimi getirerek bu bu külliyenin ilmî seviyesini kurulduğu andan itibaren en üst seviyede tutmuştur. Nitekim İstanbul Üniversitesi de kuruluş tarihini bu medresenin başlangıcına bağlamaktadır. Fatih külliyesindeki üst düzey eğitimin yanında Fatih Camii’nde de yüzyıllar boyunca devam etmiştir. Tevhid-i tedrisat kanunu ile eğitimin Maarif Vekaletine devredilmesi ile birlikte medreseler kapatılmış, eğitim okullarda devam etmiştir. 1924 yılından itibaren eğitim her ne kadar okullara alınsa da Fatih Camii eski görevini sürdürmüş ve halka yönelik faaliyetler devam etmiştir. Bu tebliğde Cumhuriyet döneminde Fatih Camii’nin dini eğitimdeki yeri incelenecek, hocalar ve okutulan kitaplar tespit edilecektir. Tebliğde vaazlar konu dışı tutulacak, kitap okutulan dersler dikkate alınacaktır. Bu aşamada çeşitli hatırat kayıtları ve bu sürece şahit olanların/bu dönemde eğitim alanların bilgilerinden istifade edilecektir.