İktisadi Sistemler Bağlamında Gelir Dağılımı - Kredi Ekonomisi İlişkisi ve Türkiye

Abstract

Tarih boyunca üretim ve tüketim ilişkilerinin gelişmesine paralel olarak

meydana gelen en tartışmalı konulardan biri gelir dağılımı ve adaletine yönelik

olmuştur. Kapitalizm, sosyalizm, karma iktisat ve İslam iktisadı gibi temel iktisadi

yaklaşımlar; yapıcı, eleştirel ve radikal yorumlarla konuya katkıda bulunmaya

çalışmışlardır. Gelir dağılımındaki adaletsizlik nedeniyle dünyada artan

yoksulluk ve sefalete eşlik eden süreçlerin en önemlisi finansal liberalizasyon

sürecidir. Pek çok ekonomik ve sosyal sorunun elebaşı olarak değerlendirilen

kredi ekonomisi, gelir dağılımını iki farklı şekilde etkilemektedir. Faiz, hem

faktör geliri hem de kullanılan kredilerin maliyeti olarak gelir dağılımını ve gelir

dağılımının adaletini etkilemektedir. Söz konusu ilişkiler kapitalist sistemin

devamı niteliğinde olup, finansal liberalizasyon ile hız kazanmıştır.

Araştırmada “Shorrocks Ayrıştırma Analizi” kullanılarak Türkiye’de hanehalkı

bazında ana ve alt gelir türlerinin gelir dağılımı eşitsizliğine yaptıkları

katkılar ve gelir türlerine ait “Gini Katsayıları” hesaplanarak 2002-2009 yılları

arasındaki durumun tespiti ve yorumu yapılmıştır. Netice olarak gelir dağılımı

eşitsizliğine en büyük katkıyı yapan gelir türünün faiz geliri olduğu saptanmıştır.

Bu durum iktisadi kriz dönemlerinde daha belirgindir. Ayrıca faiz geliri

kendi içindeki dağılımda da en adaletsiz dağılan gelir türüdür. Faiz, kâr ve

rant gelirlerinin eşitsizliğe katkıları, ücret ve transfer gelirlerinin katkısından

fazladır ve belirgin bir biçimde farklılaşmaktadır. Söz konusu bulgular, kredi

ekonomisinin gelir dağılımı üzerindeki olumsuz etkisini doğrular niteliktedir.

Son olarak, analizden yansıyan bir diğer bulgu, transfer gelirlerinin toplam

eşitsizliğe yaptığı katkıların azaltılması için sosyal politikaların daha dikkatli

tasarlanmasının gerekliliğidir.