Türkiye’de 1990’lı Yıllarda Ortaya Çıkan Siyasi Liberalizm Pratikleri

Abstract

Liberalizm, Türkiye’de üzerinde en çok konuşulan ideolojilerden biridir. Özellikle Cumhuriyet dönemiyle beraber Türkiye’de, 1990’lı yıllara kadar liberal anlamda bir siyaset pratiği görmek pek mümkün olmamıştır. 1990’lı yıllar ise Türkiye’de ilk defa ve etkin bir manada siyasal liberalizm taleplerinin gündeme getirildiği ve bunu siyaset pratiğinde uygulamaya çalışan YDH ve LDP gibi partilerin, ayrıca düşünce altyapısını kurmaya çalışan “İkinci Cumhuriyetçiler” ve LDT gibi düşünce gruplarının ortaya çıktığı yıllardır. Büyük umutlarla ve söylemlerle Türk siyasal hayatında gündeme gelen siyasal liberalizm talepleri, kısa bir süre içerisinde dar bir çerçeveye sıkışmış ve farklı bir yöne evrilmiştir. Nilüfer Göle’nin haklı tespitiyle “liberal canlanma” olarak adlandırabileceğimiz bu durumu tetikleyen hususlardan bir tanesi 1980’li yıllarda ortaya çıkan sivil toplum arayışları, diğeri ise aynı yıllarda Özal döneminde uygulanan neoliberal politikalar ve bunların siyasetteki ve toplumdaki yansımaları olmuştur. Bununla beraber 1990’lı yıllarda Türk siyasal hayatının ve Türk toplumunun temel gündemini oluşturan meseleler, canlanan bu liberalizmin kısa bir süre içinde tekrardan siyasi sahneden çekilmesine yol açmıştır. Mezkûr yıllarda Kürt ve Alevi sorunu gibi etnik ve kültürel temelli sorunlar, laiklik tartışmaları ve siyasal İslam’ın yükselişi, ayrıca devlet-toplum ilişkilerinde devletin bireye karşı ön plana çıkması gibi gelişmeler de bu liberal canlanmanın kısa süre içinde sahneden çekilmesine yol açan başlıca sebepler olmuştur.