İş Hukukunda Dava Şartı Olarak Arabuluculuk Uygulaması ve Arabulucuların Görüşlerine İlişkin Bir Araştırma

Abstract

Dava Şartı Olarak Arabuluculuk uygulaması, gerek taraf temsilcileri gerekse hukukçular arasında pek çok eleştiriye konu olmuştur. Ocak 2018 itibariyle yürürlüğe giren düzenlemeye ilişkin teorik eleştirilerin yanı sıra, uygulamadan doğan sorunlar da gündeme gelmeye başlamıştır. Bu çalışmanın amacı; iş hukukunda uzman arabulucuların, sürece ilişkin tecrübeleri ve görüşlerinin tespit edilmesidir. Temel tartışma alanlarının belirlenmesi amacıyla güncel tartışmalar ve ilgili literatürden yola çıkılarak hazırlanan anket, İstanbul ilinde faaliyet gösteren arabuluculara uygulanmıştır. Araştırma bulguları, arabuluculuk sürecine ilişkin 5 kilit probleme işaret etmektedir. Öncelikle, sürecin bileşenlerinin, arabuluculuk sürecine ilişkin yeterli bilgiye sahip olmadıkları; ikinci olarak, tarafların uzlaşı kültüründen yoksun oldukları; üçüncü olarak, arabuluculuk sürecinin mahkeme yolundan önce tamamlanması gereken şekli bir işlem olarak görüldüğü; tarafların arabuluculuk görüşmelerinde bizzat bulunma zorunluluğunun olmayışı ve taraf vekillerinin genel olarak arabuluculuk sistemini desteklememelerinin sürecin işleyişini zorlaştırdığı anlaşılmaktadır. Dile getirilen diğer bir problem ise işçi ve işverenin eşit iki taraf olmaması sebebiyle arabuluculuk sürecinde sağlanacak uzlaşmanın ancak işçilerin fedakârlığı ile mümkün olmasıdır. Katılımcıların sistemin geliştirilmesine yönelik başlıca önerileri ise, arabuluculuk ücretlerinin artırılması ve masrafların karşılanması, taraf ve taraf vekillerine yönelik arabuluculuk farkındalık ve bilgilendirilme çalışmalarının yoğunlaştırılması, arabulucuların süreçte daha yetkili kılınması, arabuluculuğun tamamen iradi olması, arabuluculuk toplantılarını asillerin katılımını arttıracak önlemler alınması şeklinde özetlenebilir.