Endülüs’te Bir İlim ve Kültür Şehrinin Doğuşu: Gırnata Örneği

Abstract

Normal 0

false false false

EN-US JA AR-SA

/* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin:0cm; mso-para-margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:12.0pt; font-family:Cambria; mso-ascii-font-family:Cambria; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-hansi-font-family:Cambria; mso-hansi-theme-font:minor-latin;}

Bu makalede V/XI. yüzyıla kadar Endülüs kaynaklarında bir şehir olarak adına rastlanmayan Gırnata’nın (Granada) Endülüs Emevî Devleti’nin yıkılış yılları ile başlayan ve Mülûkü’t-tavâif dönemi boyunca devam eden şehirleşme süreci ilmî faaliyetler merkezinde ele alınmaktadır. Endülüs’te İslâm hakimiyetinin en uzun sürdüğü şehir olan Gırnata’nın fetihten V/XI. yüzyıla kadarki dönemde idarî açıdan İlbîre’ye (Elvira) bağlı ve kaynaklarda adı ancak birkaç yerde geçen küçük bir yerleşim birimi olduğu görülür. Gırnata’da şehirleşme, V/XI. yüzyılın ilk çeyreğinde, Endülüs Emevî Devleti’nin yıkılış sürecinde öne çıkan Berberî ailelerden biri olan Zîrîler’in, kısa bir süre önce yerleştikleri İlbîre’den ayrılarak buraya yerleşmeleriyle başlamıştır. Gırnata’nın değişen idarî ve siyasî konumu şehirde sürdürülen ilmî faaliyetlere de yansımıştır. Gırnata’da Mülûkü’t-tavâif dönemine kadar kayda değer herhangi bir ilmî faaliyete rastlanmazken, bahsi geçen dönemde Zîrîler’in idaresi altında canlı bir ilmî hareketlilik başlamıştır. Bu dönemde Gırnatalı öğrencilerin Endülüs içinde ve dışına gerçekleştirdikleri rihleler yoluyla Gırnata’ya zengin bir ilmî birikim taşınmış ve Gırnatalı ulema aileleri ortaya çıkmıştır. Zîrîler’in idaresi altında Gırnata, V/XI. asır başlarında İlbîre’den aldığı göç sonucu ve aynı yıllarda Kurtuba’da yaşanan sosyal problemler sebebiyle buradan ayrılan çok sayıda ilim adamının yerleştikleri şehirlerden biri haline gelmiş ve süratle bir ilim merkezi olma yoluna girmiştir.