Doğu Marmara sualtı göçmeleri (Mass movements in the Eastern Marmara Sea)

Abstract

Marmara Denizi, Avrasya ve Anadolu levhaları arasındaki Kuzey Anadolu fay zonunun batı uzantısında, bünyesinde çeşitli kırıkları bulunduran karmaşık bir havzadır. Anadolu levhasının batıya kaçışı ile KAF kuzey kolunun GPS verilerine göre yaklaşık 24 mm/yıl mertebesindeki tektonik hareketinin oluşturduğu seküler gerilme alanı bölgedeki büyük depremlerin asıl nedenidir. Bu depremler sualtı göçmelerini ve kütle hareketlerini tetikleyen en önemli faktörlerden biridir. Denizaltındaki bu göçmeler büyük miktardaki çökelleri kıta yamaçları boyunca şekillendirme ve hareket ettirmede önemli bir mekanizmadır.

Farklı morfoloji ve litolojilerdeki denizaltı heyelanlarının yapıları, aralarındaki farklar ve ilişkiler konusunda litolojide fazla bilgi olmadığı gibi de yapılan fazla uygulama da yoktur. Denizaltı göçmelerinin yapılarının (slump, landslide, debris flow, rockfall) ve aralarındaki farkların iyi bilinmesi, bu olayların nerelerde olduğu, nasıl ve hangi kuvvetler tarafından tetiklendikleri konusunda önemli bilgiler sağlayacaktır. Denizaltı göçmelerinin saptanmasında kullanılan jeofizik yöntemler batimetrik ölçümler, side-scan sonar uygulamaları ve sismik yöntemlerdir.

Bu çalışma kapsamında, KAF kuzey kolunun su ile tanıştığı Doğu Marmara Denizindeki heyelan bölgelerinin saptanması için, Deniz Kuvvetleri, Seyir Hidrografi ve Oşinografi Dairesi tarafından yapılmış olan klasik ve multi-beam (swath) batimetri verileri, sığ (Alpar, 1999; Alpar ve diğ., 1999; Akkargan ve diğ., 2000; Alpar ve Yaltırak, 2000a) ve bazı yayınlanmış derin (Alpar, 2000) yansıma sismiği verileri kullanılmıştır.