İstanbul Boğazı’nda su kütlesi hareketleri

Abstract

İstanbul Boğazı’nda, üstte Karadeniz'in su bilançosundaki fazlalıkla beslenen üst sular ve altta Marmara Denizi'nden gelen Akdeniz kökenli sulardan oluşan ve birbirinden zaman zaman çok incelen bir geçiş zonu ile ayrılan iki tabakalı bir akıntı sistemi mevcuttur. Bu iki tabakalı sistemdeki su hacmi ve yoğunlukları büyük ölçüde Karadeniz hidrolojik bilançosuna ve yerel meteorolojik koşullara bağlı olarak artma ve eksilme gösterirler. Bugüne kadar yapılan değişik çalışmalarda bu sisteme ait veriler elde edilmiştir.

İstanbul Üniversitesi, Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü olarak R/V Arar araştırma gemisi ile 1996 yılı Şubat ayından itibaren her ay yapılan seferlerde gözlem ve ölçüm olanağı bulduk. Bu bakımdan bu çalışmada kullanılan gözlem serimiz 2 yılı aşkın bir süreyi kapsayan ve devamlılık arz eden verileri içermektedir. Özellikle İstanbul Boğazı alt suyuna verilen deşarjların Karadeniz'e ne ölçüde çıkabileceği, Boğazdaki karışım olayları gibi konuları daha açıklıkla ortaya koyabilmek açısından, hem sistemin normal işleyişini gösteren verileri ve hem de eksepsiyonel halleri yansıtan bazı kesitleri takdim etmeyi faydalı gördük. Bu kesitler Boğazdaki derin kanalı takip etmek sureti ile, alt suyun Karadeniz'de kuzey batı yönündeki akış yönünü; güney çıkışında ise, jetin yani üst suyun boşalma yönünü takip eden güzergah üzerinde bulunan 8 istasyonun verilerinden yararlanarak tertip edilmiştir.

Ayrıca, kesitler üzerindeki bazı istasyonların mevsimlik değişimini görebilmek amacıyla hazırlanmış düşey diagramlar olduğu gibi, Boğaz methal istasyonlarındaki yoğunluk ve tuzluluk profillerinin tüm ölçüm süresi boyunca nasıl değiştiğini gösteren diyagramlar hazırlanmıştır.