Arkeolojik Sahalarda Ölçülen Cisimlerin Hücresel Yapay Sinir Ağları Kullanılarak Görüntülenmesi

Abstract

Arkeolojik alanlarda ilgilenilen yapılar, genel jeofizik aramalarda karşılaşılan yapılara oranla çok sığ ve küçük boyutludur. Dolayısıyla bu alanlardan toplanan verilerde gürültü oranı daha fazla olmaktadır. Alanda yer alan bozucu etki yapabilecek cok küçük boyutlu cisimler büyük anomaliler oluşturabilmektedir. Bu şekildeki çok küçük boyutlu cisimlerin iyi yorumlanabilmesi için çok iyi bir şekilde süzülerek, gürültülerden arındırılması gerekmektedir. İstediğimiz derinlikteki cisimlerin yapılarını bozmadan en iyi şekilde gürültülerden arındırmak esas hedefimizdir. Bu ayrımı yapabilmek için görüntü işlemede oldukça geniş kulanım alanları olan ve ilk kez jeofizik verilerine uygulanarak çok iyi neticeler elde edilen Hücresel Yapay Sinir Ağları (HYSA) kullanılmıştır. Bu metod sayesinde yüzeye yakın istediğimiz derinlikteki cisimleri gürültülerden arındırılmış bir şekilde görüntülememiz mümkündür. Arkeojeofizik çalışmalara temel oluşturabilecek toprağın manyetik özellikleri bizim ölçülerimizi etkilemekte ve bir çeşit gürültü oluşturarak görmek istediğimiz cisimleri örtmektedir. Toprağın manyetik özellikleri konusunda 1950'li yıllardan beri çalışıla gelmektedir. Pişmiş killerin kalıntı mıknatıslanması geçen yüzyılın sonlarından beri bilinmektedir. Çanak çömlek fırınlarının manyetik özellikleri ve yer manyetik alanının geçmiş tarihi ile ilgili çalışmalar Scollar ve diğ.(1990) da değinmişlerdir. Matias ve Almeida (1992) Arkeolojik alanı saptamak için kare elektrod dizilimi ile manyetik yöntemlerden yararlanmışlardır. Pınar ve Akcığ (1991) Köemtuğ Tümülüsünde Wenner yöntemi ile elde edilen sonuçlara göre Düşey Elektrik Sondaj yöntemiyle mezar odası ve dramosu bulmuşlardır. Sayın(1995) Tekirdağ (Menekşe) bölgesinde arkeolojik yerleşim yerlerinin jeofizik yöntemlerle belirlenmesi için manyetik gradiometre ve Self Potansiyel ölçümleri kullanmıştır.Bu gibi çalışmalar Arkeolojik yapıların bulunmasında Jeofizik yöntemlerinin büyük katkılarını saptamaktadır.