16. Yüzyıl Osmanlısında Hukuki Hafıza: Mahkemelerde Üretilen Belgelerin Hukuki Statüsü

Abstract

16. YÜZYIL OSMANLISINDA HUKÛKÎ HÂFIZA: MAHKEMEDE ÜRETİLEN YAZILI BELGELERİN HUKÛKÎ STATÜSÜ

Yazılı belgeleme tekniklerine erişimin pahalı ve güç olduğu dönemlerde teşekkülünü tamamlayan Hanefî hukuk geleneğinde hukûkî delil olarak yazılı belgelerin değil sözün öne çıkması şaşırtıcı değildir. Bu gelenekte hukukî anlaşmazlıklarda yazılı belgelerin delil olarak kullanılamayacağı prensibinin esas olması mahkemelerin noter fonksiyonu üstlenmesine ve hukukî ilişkilerin mahkemeler kanalıyla kayda geçirilmesi uygulamasının yaygınlaşmasına yol açmıştır. Gerçekten de kadı sicilleri incelendiğinde kayıtların önemli bir kısmında anlaşmazlığın bulunmadığı görülmektedir. Bu tip durumlarda mahkemeye başvurulmasının amacı, mahkemeden hukukî ilişkinin tarafları arasında anlaşmazlık çıkması durumunda ibrâz edilecek yazılı belge almak olmalıdır. Bu tebliğde 16. yy. Osmanlısında mahkemelerde üretilen belgelerin hukukî statüsü ve fonksiyonu incelenecektir.