Çağdaş Uygur Şairlerinden Memtili Tevfik Efendi’nin Hayatı ve Eserleri

Abstract

Şair, müzisyen ve eğitimci Memtili Tevfik Efendi (1901-1937) Doğu Türkistan’da doğmuş, gençliğinde eğitim için Türkiye’ye gelmiş ve tahsilini yapmış, bir öğretmen olarak yetişmiş ender Uygur aydınıdır. Tevfik Türkiye’de kısa bir süre öğretmenlik yaptıktan sonra memleketine dönmüş, yeni usul okul açma yönünde Uygur millî eğitim tarihinde son yüz yılda eşi benzeri görülmeyen başarılara imza atmıştır. Halkı cahillikten ve esaretten kurtarma yolunda şehit olmuştur. Şiirlerinin Uygur millî eğitimi ile iç içe olması, bu şiirlerin saklanmasına ve daha sonra yayınlanmasına vesile olmuştur. Şairin şiirleri Yeni Uygurca dil özelliklerinin bir örneği olmakla beraber Çağatayca, Türkiye Türkçesi, Atuş Ağzı dil özelliklerini de bulundurmaktadır. Bu durum, Yeni Uygurcanın başlangıç dönemindeki dil özelliklerini gözler önüne sermekle kalmayıp, Türk dünyasının dilde, fikirde, işte birliğinin sağlanmasında, karşılıklı eğitim öğretimin önemini bir kez daha hatırlatmaktadır.