Sotsialisticheski İdeal i Realny Sotsializm

Abstract

Moskova Devlet Üniversitesi öğretim üyelerinden İ.G.. Abramson, V.A. Ofitserov B.F. Slavin’ ve Alman Rosa Lüxemburg Vakfı’ndan P. Linke,’nin editörlüğünde derlenen ve Rusya’nın önde gelen eleştirel akademik yayınevlerinden “Alternativy” tarafından 2011’de Marksizm serisinin 23. kitabı olarak yayınlanan “Sosyalist İdeal ve Reel Sosyalizm: Lenin, Troçki, Stalin” adlı elinizdeki çalışmada Almanya’dan Peter Linke ve Türkiye’den Hakan Güneş dışında Rusya Federasyonu’ndan 45 yazarın çalışması mevcuttur. Yazarların tamamı çeşitli uluslararası toplantı ve forumlarda yanyana gelmiş, editörlerin öneresi ile ve önerdikleri konular çerçevesinde çalışmaya dahil olmuşlardır.

Hakan Güneş’in post-Sovyet toplumların siyasal yapılarını anlamada kilit olarak gördüğü siyasal katılım anlayışının, Sovyet sisteminden hangi ögeleri devralındığını ele alan makalesinde, demokratikleşme problemlerinin kaynağında V.İ. Lenin’den başlayan ve sosyalist toplumu teknik bir süreç olarak değerlendiren ilk dönem yöneticilerinin önemli bir role sahip oldukları ileri sürülmektedir. Çalışmada gerek demokrasi kavramı gerekse katılım prensibinin Marksist klasikler ve Lenin’in çalışmalarında pozitif bir biçimde içerildiği ancak Sovyetler Birliği örneğindeki uygulamaların zaman içinde her iki kavrama da pejoratif bir sıfat yüklediği ortaya konmaktadır.

Çalışma içkin eleştiri (immanent criticism) metoduna yaslanarak kitabın adında ortaya konan “”ideal ile reel olan” arasındaki gerilimli durumu sergiliyor. Daha da ötesinde bu gerilimin ortaya çıkardığı siyaset anlayışının SSCB yıkıldıktan sonra ortaya çıkan cumhuriyetlere nasıl bir miras devrettiği üzerinde duruluyor.

Günümüz Sovyet sonrası toplumlarındaki demokratikleşme problemlerinin arka planında, geçtiğimiz yüzyılın ilk yarısında ortaya konmuş olan siyasal katılım ve demokrasi anlayışına dayalı uygulamaların rolü günümüz liderlerinin siyaset ve katilim tanımlamalarında da kendisini ortaya çıkarıyor: Günümüzde de zorunluluktan ortaya çıkan, dönemsel her uygulama ideal bir siyaset felsefesi olarak değerlendiriliyor.

Prensip ve uygulama düzeyini birbirinden ayıramayan siyasetçilerin geçmişte olduğu gibi günümüzde de katı ve sert oldukları ölçüde kırılgan da oldukları ileri sürülmektedir. Hem SSCB’nin ana mirasçısı Rusya Federasyonu hem de Orta Asya, Kafkas ve Doğu Avrupa eski-Sovyet devletleri bu genel şartlardan azade düşünülemez.