İstanbul Göç Araştırması 2020

Abstract

İstanbul Göç Araştırması, İstanbul’daki kayıtlı veya düzensiz göçlere yoğunlaşarak, göç olgusunun istihdam, konut, mekân, eğitim, sosyal uyum, sömürü ve ayrımcılık gibi boyutlarını ortaya koymayı hedeflemektedir. Bu çerçevede hem “geçici koruma statüsü” altındaki Suriyeli mültecilerin, hem diğer göçmen gruplarının yukarıda ifade edilen konulardaki deneyimlerinin, hem de İstanbul’da ikamet eden Türk vatandaşlarının söz konusu göçleri ve göçmenleri nasıl algıladıklarının, göçlerden ekonomik, kültürel, sosyal ve mekânsal olarak nasıl etkilendiklerinin tespit edilmesi hedeflenmiştir. Bu amaçla gerçekleştirilen İstanbul Göç Araştırması’nın nicel veri toplama ayağında resmî veriler dikkate alınarak, geçici koruma altındaki Suriyeli Mültecileri temsilen 1.215, İstanbul halkını temsilen de 1.235 katılımcıdan oluşan hane halkı görüşmeleri yüz yüze anket yöntemiyle yapılmıştır. Yerel halk anket çalışması örneklemi 2019 TÜİK ADNK nüfus dağılımları verileri esas alınarak oluşturulmuştur. Her ilçeye nüfusa oranlı anket dağılımı planlanmıştır. Suriyeli anket çalışması örneklemi ise 2019 İl Göç İdaresi verilerine dayanmaktadır. Her ilçeye kayıtlı Suriyeli nüfusa oranlı olarak, ilçe anket dağılımı gerçekleştirilmiştir. Nicel anket çalışması 1 Şubat-11 Mart 2020 tarihleri arasında yapılmıştır. İstanbul Göç Araştırması’nın nicel veri toplama çalışması nitel yöntemlerle de desteklenmiş, mahallelerdeki toplumsal sorunları anlamak adına Suriyeli mültecilerin yoğun yaşadığı mahallerdeki 20 muhtar ile derinlemesine görüşme yapılmıştır. Ayrıca 25 farklı demografik özellikteki Suriyeli mülteci ile de derinlemesine görüşmeler yürütülmüştür. Bunların yanında Suriyeli mülteciler ve Türk vatandaşları ile 4-8 kişilik 6 adet odak grup görüşmesi gerçekleştirilmiştir. Afganistanlı, Özbekistanlı ve Afrika ülkelerinden gelen göçmen grupları daha çok kayıtsız (unregistered), düzensiz (irregular) ve transit göçmen kategorilerine dâhildirler. Dolayısıyla bu göçmen grupları için temsili bir örneklem oluşturmak mümkün olmamaktadır. Bu sebeple çeşitli ülkelerden 28 Afrika ülkelerinden gelen göçmen, iki de Afrika ülkelerinden gelen göçmenlerle ilgili faaliyet yürüten dernek ile derinlemesine mülakat yapılmıştır. Benzer şekilde üçü dernek temsilcisi olmak üzere 20 Özbekistanlı göçmen, yine üç dernek temsilcisi 20 Afganistanlı göçmen ile, anketlerde tespit edilen problem alanlarının daha iyi anlaşılması amacıyla derinlemesine mülakatlar yapılmıştır. Nitel görüşmeleri oluşturan derinlemesine mülakatlar ve odak grup görüşmeleri ise İstanbul Göç Araştırması proje ekibi tarafından 15 Mart-30 Mayıs tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Covid-19 pandemisi sebebiyle yüz yüze görüşmelerin aksaması sebebiyle derinlemesine mülakatların bir kısmı telefon ile yapılmıştır. Tüm bu gruplarla yapılan nicel ve nitel görüşmelerde, mültecilerle ilgili zarar görebilirlik, eğitim, çalışma hayatı, ayrımcılık, mekân, uyum ve toplumsal cinsiyet problemleri etrafında sorular sorulmuş, elde edilen veriler ikincil kaynaklarla desteklenerek analiz edilmiş ve yorumlanmıştır.