TÜRK MÛSİKÎSİNDE KÂR BESTE TÜRÜ VE TRT ARŞİVİNDE YER ALAN KÂR ESERLER

Abstract

Klasik Türk müziğinde Kâr eserler din dışı beste türleri içerisinde en büyük formu ifade etmektedir. Yaklaşık 5 yüzyıl öncesine dayanan bu tür uzun ve çoğunlukla farsça sözlerden oluşmaktadır. Kâr‟lar musiki tarihimizde yüksek bir sanat yeteneği ve bir o kadar da makam ve usul bilgisi gerektiren sözel bir beste türüdür. Bu çalışmada genel anlamda Kâr eserlerin müzik tarihindeki yeri, kelime anlamı, bestelenişindeki yapısal özellikleri ve kâr bestekârları ele alınmıştır. Abdülkādir-i Merâgî‟den günümüze kadar pek çok bestekâr tarafından eserler verilen bu türde yapılan besteler bu çalışmada dönemsel olarak analiz edilerek listelenmiştir. Araştırmada tarama modelinden yararlanılarak notaları tespit edilen TRT Türk Sanat Müziği Sözlü Eserler Repertuarı ana kaynak olarak ele alınmıştır. İncelediğimiz 31 kâr bestede en fazla Rast makâmının kullanıldığı tespit edilmiştir. Abdülkâdir Merâgî bu türde en fazla eser üreten bir bestekâr olarak karşımıza çıkarken günümüz bestekârlarından ud virtüözü Cinuçen Tanrıkorur‟un ve Akın Özkan‟ın da bu türde birer eseri bulunmaktadır. Kâr eserler bestekârlar tarafından ağırlıklı olarak 18. ve 19. yüzyıllar arasında rağbet görmüşlerdir. Türk müziğinde 19 ve 20. yüzyıla gelinirken Hacı Arif Bey‟in etkisiyle “şarkı” türünde yaşanan değişiklikler ve bu türün toplum tarafından beğeni görmesi, bestelenmesinin daha kolay oluşu gibi nedenlerden dolayı Kâr gibi klasik, uzun ve oldukça zor olan bu beste türüne bestekârlar fazla ilgi göstermemişlerdir. Anahtar Kelimeler: Kâr bestekârlar, Kâr beste türü, Türk müziğinde Kâr