Muhalefet, Kime ve Neye: Dinsel Söylemde Muhalefet

Abstract

Birçok iktidar dinden ve dinin bazı kutsallarından hareketle kendisini meşrulaştırmış ve toplumdan kendilerine itaat istemişlerdir. Bununla birlikte geçmişten günümüze din ve dini gruplarla iktidar sahipleri arasında sıklıkla çatışmalar yaşanmıştır. İktidar kendisine itaat etmeyen ve muhalif davranan her akımı gayrimeşru ilan etmiş ve bir şekilde yok etmeye çalışmıştır. Dini gelenekler muhalefet kavramını iki bağlamda ele alır: bunlardan ilki dinin üstün varlıklarına ve öngördüğü değerlere muhalefettir. Din böylesi bir muhalefeti kabul etmez; sapkınlık ve günah olarak görür. İkincisi ise dünyevi egemenlere yönelik muhalefettir. Bunu ise her din kendi iktidar algısından hareketle tanımlar. Öyle ki egemenliği kutsayan Hıristiyanlık gibi yapılar dünyevi iktidarlara itaati öngörür ve muhalefeti eleştirir. İslam gibi dinler ise mutlak otorite olarak Allah’ı kabul ettiğinden dünyevi iktidarla ilişkiyi bu bağlamda ele alır. Referansını Allah’tan ve Allah’ın sınırlarından almayan her iktidarı zulüm olarak değerlendirir ve böylesi iktidarlara muhalefeti inanan birey için bir görev addeder. Nitekim Kur’an tarih boyu peygamberlerin böylesi otoritelere karşı yaptıkları muhalefetten birçok örnek verir.