Faiz Teorisi Özelinde Hanefi Mezhebinde Temel Cins Ölçütleri

Abstract

Bu çalışmanın konusu Hanefi mezhebinde faiz nazariyesi özelinde cins kavramının mahiyeti olarak belirlenmişolup bu konuda yapılan ve ulaşılabilen çalışmaların ilgili bölümleri incelenmiştir. Çalışma sadece bir konu başlığıve bir mezhep özelinde yapılarak daha derinlemesine bir araştırma yapılmaya gayret edilmiştir. Çalışma bir giriş veiki bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında çalışmanın çerçevesi, kaynakları, amacı ve yöntemine yer verilmiştir. Birinci bölümde cins kavramının lügat anlamı incelenmiş olup, veriler temel olarak üç ana grupta toplanmıştır. İkinciolarak cins kavramının mantıkçılar nezdindeki anlamı araştırılmıştır. Bu araştırmalar sonucu elde edilen veriler çer-çevesinde cins kavramının mantık ilminde kazandığı anlam serdedilmiştir. Fıkıhta cins kavramı incelenerek birincibölüme eklenmiştir. İkinci bölümde cins kavramının fukaha nezdindeki anlamı araştırılmıştır. Hanefi mezhebinincins kavramı sınırlarını, faiz konusu özelinde nasıl belirlediği ve problemlere nasıl uyguladıkları incelenmiştir. Buinceleme esnasında tarihi süreçte cins algısında bir değişimin olup olmadığı da tespit edilmeye çalışılmıştır. Hanefimezhebinde faizin illeti olarak belirlenmiş olan cins kavramı hangi maddeler arasında faizin cari olduğu noktasında önem arz etmektedir. İsimleri, amaçları, asılları aynı olan cinsini tayin etmek açısından bakıldığında konu birproblem alanı teşkil etmemektedir. Şurası var ki, aynı asıllara sahip olan iki maddenin hangi durumlarda farklı cinssayılacağı faiz hükmünün verilip verilemeyeceği noktasında önemli bir ayrışma noktasıdır. Cins kavramı, felsefe vemantık ilminde eşyanın mahiyeti merkeze alınarak tanımlanmıştır. Daha teknik ve özel anlam kazanmıştır. Fıkıhilminde ise cins kavramı -incelenen konu özelinde- lügat ve mantık anlamından çok uzak değildir. Cins tespitindeasıllarının bir olup olmadığına bakılması bu çıkarım için bir örnektir.Anahtar Kelimeler: Cins, Mantık, Faiz, Satım, Vade.