Kolektif Psikolojik Sahiplik Bağlamında İstanbul’da Yerleşik Orta Yaş ve Üzeri Ailelerin Suriyeli Göçmenlere Yönelik Algıları

Abstract

İç savaşla yerinden edilen Suriye halkının bir bölümünün Türkiye’ye göçü sonrası Suriyeliler ile yerel halk arasında gündelik hayattaki etkileşimler gruplararası gerilimleri de beraberinde getirmiştir. Bu çalışma, yerel halk ile Suriyeliler arasında gruplar arası gerilimlerin nasıl şekillendiği, kolektif sahiplik sınırlarının nerelerde çizildiği, yerel halk tarafından Suriyeli göçmenlerin nasıl konumlandırıldığı gibi sorulara gruplararası bağlamda kolektif psikolojik sahiplik (KPS) algısı üzerinden açıklama getirmektedir. Araştırmada, İstanbul’da ilçe bazlı nüfus yoğunluğuna göre ilk yirmi ilçe içinde yer alan beş farklı ilçede en az on yıl süreyle ikame eden orta yaş ve üzeri (Ortyaş = 54) on evli çift ile yapılan odak görüşmelerle elde edilen veriler, nitel analiz yöntemlerinden biri olan tematik analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. Analizler sonucunda, şehirli yerel halkın kolektif sahiplik inşaları, Suriyelilerin oluşan KPS alanları dışında tutulması, kolektif sahipliğin kontrol kaybı endişesi ve yerel halk tarafından sunulan temenni düzeyinde çözüm önerilerinin meşrulaştırılması olmak üzere dört tema elde edilmiştir. Bulgular, Suriyelilerin kamusal alanda görünürlüğüyle birlikte yerel halkın, vatandaşlık hakları, ülkenin ekonomik kaynaklarının kullanımı gibi kolektif sahiplik alanlarını korumaya yönelik tepkiler geliştirdiğini göstermektedir. Suriyeli göçmenlere karşı yerel halkın devamlı savunduğu ve göçmenleri dışarıda tuttuğu KPS algısına sahip oldukları gözlemlenmiştir. Yerli halkın bu algıyı, KPS teorilerinin sunduğu ilk sahip, ilk yerleşen ve yatırım yapan olma ilkeleri üzerinden pekiştirebildiklerine dair bulgulara rastlanmıştır. Türkiye’deki Suriyeliler, KPS ilkelerinin gereğini yerine getirmiş olsalar bile yerli halk, başka bir ilkeyle KPS alanın kuralları yeniden belirlemekte ve Suriyeliler bu sahiplik alanı dışında kalmaya devam etmektedir. Katılımcıların, KPS alanlarını Suriyelilerden korumaya yönelik tepkilerinin arkasındaki temel motivasyonun kolektif sahipliği kaybetme endişesi olduğu görülmektedir. Katılımcıların, Türkiye’deki Suriyelilerin sorunlarına yönelik çözüm önerilerinin ise Suriyelilerin ülkelerine geri dönmeleri yönünde temennilerde ve kolektif sahipliğe davet edilmeyen çözümlerde ortaklaştığı gözlemlenmiştir.