Orta Sınıflaşmaya Hücum: 1980’lerı̇n Değı̇şı̇m Sürecı̇nde Sınıfın Kültürel Kodları

Abstract

Türkiye’nin sosyo-kültürel yapısında önemli bir dönüm noktasını teşkil eden 1980’li yıllar, siyasi ve ekonomik alan- daki keskin geçişlerin, toplumsal alanın işleyişini başkalaştıran bir zihniyet dönüşümüyle beraber işlediği bir de- ğişim sürecidir. Bu süreç girişimcilik ve köşe dönme kültürlerinin beslediği sınıf atlama hayalini popülerleştiren ve gündelik yaşam pratiklerine yayan bir mahiyet taşır. Dönemin başında yaşanan bankerler krizi sosyo-kültürel yapıyı saran atmosferi anlamak üzere önemli bir göstergedir. Bankerzedelerde bıraktığı ağır hasara rağmen sınıf atlama hayalinin yükselen popülaritesine gem vuramayan bu kriz, 1982 tarihli Zeki Ökten filmi Faize Hücum’da konuyla ilgili sinemadaki nadir eleştiri örneklerinden biri olarak öne çıkmaktadır. Filmin darbenin getirdiği baskı ortamı, yoksulluk, artan eşitsizlikler gibi pek çok konunun yanında, emekli memur Kamil Bey ve ailesinin gece- kondudan apartman dairesine geçiş sürecine dair sunduğu anlatı, kültürel sınıf çalışmalarının tüketimi, öznel olanı ve gündelik pratikleri sınıf çalışmalarına dahil eden perspektifiyle orta sınıfı oluşturan bileşenleri ve orta sınıfların dönüşümünü okumaya imkan tanır. Bu çerçevede Faize Hücum sinemadaki öneminin yanı sıra toplumsalı anla- ma hususunda bulunduğu konumla sinema ve sosyoloji ilişkisini açmak üzere önemli bir temsildir. Bu çalışmanın amacı, orta sınıflaşma arzusunun toplumsal yaşamın lokomotifi haline geldiği iddiasını gösterecek şekilde, 1980’li yılların değişen sosyo-kültürel yapısını, girişimci orta sınıfların tüketim merkezli yaşam pratiklerinin filmdeki temsili üzerinden tartışmaktır.