Uluslararası Adalet Divanı Kararları Işığında Bireysel Hakların Diplomatik ve Konsüler Haklar Bağlamında Korunması

Abstract

Birlemiş Milletler’in başlıca yargı organı olan Uluslararası Adalet Divanı (UAD veya Divan), küresel çapta hukukun üstünlüğünün tesis edilmesi gayretleriyle, kurulduğundan bu yana insan haklarının korunması konusunda çok önemli katkılarda bulunmuştur. Divan’ın kuruluşundan bu yana çözüme kavuşturduğu birçok davada doğrudan bireylerin hakları ve menfaatleri ile ilgili meseleleri ele aldığı ve 21. yüzyılda bireysel hakların uluslararası hukuk çerçevesinde korunması konusunda daha etkin bir tutuma sahip olma eğilimi göstermeye başladığı söylenebilir. Bu eğilim, 2000’li yılların başından itibaren görülen ve bireylerin adil yargılanma hakkının uluslararası hukuk çerçevesinde korunması açısından çok önemli bir yere sahip olan bazı konsüler hakların güvence altına alınmasına ilişkin bir dizi davada verilen gözlemlenmektedir. Bu kararlar kronolojik sırasıyla LaGrand, Avena ve Diğerleri ve UAD’nin en güncel kararlarından biri olan 2019 tarihli Jadhav Kararı’dır. Bu makalede söz konusu eğilime işaret edebilmek için söz konusu davalar sırasıyla detaylı bir şekilde incelenmektedir. Özellikle, son bölümde yer alan Jadhav Kararı’nın önceki emsal davalarda verilen kararların ötesine geçen yönlerine ışık tutulmaktadır. Böylece, bu makale ile Divan’ın bireysel hakları aktif bir şekilde koruma hususunda sergilediği gelişimin ilgili davaların mukayeseli bir şekilde ele alınması yöntemiyle ortaya konması hedeflenmektedir.