“Türklerde Anadilde İbadet Meselesi (Cumhuriyet Dönemine Kadar)”

Abstract

Bu makalede, Türklerde tarih boyunca anadilde ibadet konusunda meydana gelen gelişmeler işlenmektedir. Bu maksatla, Türklerin ilk dönemlerden itibaren seçtikleri dinler, bu dinlere mahsus ibadetleri ifa etmek için yaptıkları faaliyetler, bu konuda ortaya koydukları gayretler araştırılmaktadır. Bu arada, İslamiyet’i seçmelerinden sonraki ilk dönemlerde yazılmış bazı önemli Türkçe eserler ve ilk Türkçe Kur’an tercümelerine de temas edilmektedir. Makalede ağırlıklı olarak, İslâmî dönemden sonra bilhassa namazın anadilde kılınması konusunda meydana gelen gelişmeler ele alınmaktadır. Bu yöndeki gelişmeler daha çok Osmanlı Devletinin son dönemleri ile Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulduğu yıllarda yaşanmıştır. Cumhuriyet dönemindeki gelişmelerin müstakil bir makalede ele alması düşünüldüğünden, burada sadece Osmanlının son döneminde vuku bulan gelişmeler üzerinde yoğunlaşılmıştır. Makalede yeri geldikçe Türklerin Müslüman olduktan sonra intisap ettikleri Hanefi mezhebinin konuyla ilgili görüşü de verilmektedir. Bu makaleyle, tarih boyunca Türklerin anadilde ibadet konusunda ne tür bir yaklaşım sergiledikleri hakkında tarihî bilgi verilerek, özellikle Cumhuriyetin hemen öncesinden başlayıp günümüze kadar süregelen anadilde ibadet tartışmalarının tarihî arka planı gösterilmeye çalışılmıştır.