| dc.description.abstract | “Eğer metni yeniden gözden geçirip düzeltmek için zaman harcamak şairlerimizin zoruna gitmeseydi, Latin ordularının gücünün ve cesaretinin ünü, Latin edebiyatının önüne geçemezdi. Ey sizler, Pompilius’un torunları, uğruna birçok gün harcanmamış, birçok düzeltme yapılmamış, ardından da tırnak kontrolünü başarıyla geçmek üzere on kez daha iyileştirilmemiş bütün şiirleri kötüle.”HORATİUS, Ars PoetikaHoratius’un yukarıdaki sözleri kurmacanın, bir inşa etme süreci olduğunu bize hatırlatıyor. Meselenin özünü başka bir şekilde tekrar etmek pahasına, burada birkaç fikri daha eklemek istiyorum.Zaman zaman, kağıt rulosunu daktilosuna takıp hiç durmadan yazarak romanını bitiren yazarlardan söz edilir. Ya da esin yoluyla şiirlerini yazdığını söyleyen şairler vardır. Esin gelmiş, neredeyse şairin bileğinden tutup ona şiirini yazdırmış gibidir. Bu tür hikayeler, edebiyat dünyasının hoş mitleridir. Başka bir deyişle kurmaca dünyasının “kurmacalarıdır.” Gerçekte eserler bu şekilde, bir anda, kendiliğinden ortaya çıkmazlar (Öyle bile olsa bu bilginin hiç kimseye bir faydası yoktur). Herhangi bir dramatik edebiyat metninin esinle, bilinç akışıyla ya da tekniğe dayanmayan herhangi bir şekilde ortaya çıkması mümkün değildir. Kurmaca işi, bir imal ve inşa etme sürecidir. Yani poiesis’tir. Bazen şiirin, aklın devre dışı kaldığı bir ruh haliyle, salt “hissiyatla”, tabiri cazise içten geldiği gibi yazıldığına inanmak isteriz. Fakat şiir de “şuur”la yani “bilmeyle”, “bilinçle” akraba bir sözcüktür. Dolayısıyla sözcükleri art arda dizme, onları belirli bir düzende bir araya getirme işidir asıl olarak şiir. Şiir bile şuura dayanıyorsa, bir oyun metninin ne derece bir “şuur” talep edeceğini tahmin edebilirsiniz. Oyun yazarlığına dair incelikleri ve konvansiyonları anlatan kitaplarda aslında birçok prensipten söz edilir, öğütler verilir. Bu kitabın da pek çok bölümünde benzer prensiplerden söz edildi, benzer tavsiyelerde bulunuldu. Daha önce de belirttiğimiz gibi bütün kurallar ve prensipler ihlal edilebilir. Zaten bu tür, “How to” (Nasıl Yapılır) kitapları, önce öğrenilip benimsenecek sonrasındaysa -mümkünse- ihlal edilecek yasa ve ilkelerden söz ederler. Bu kitaptaki pek çok kural ve tavsiyeyi de ihlal edebilirsiniz, etmelisiniz de. Fakat yalnızca şu kuralı göz ardı etmeyin: Yazmak, yeniden yazmaktır. Masaya oturup, tek seferde bir oyun metnini bitireceğinizi asla düşünmeyin. Oyun metninin, sahne sahne, birim birim işlemeniz/ dokumanız gereken bir “texture” olduğunu hatırlayın. Bu yüzden, doğru deseni bulana dek söküp yeniden örmeyi de öğrenmemiz gerekiyor.Horatius’un dediği gibi, metni yeniden gözden geçirmek çoğu zaman “zorumuza” gidebiliyor. Ama bunun bir iş olduğunu ve üstelik “yeniden ve yeniden yazmaktan” oluşan bir iş olduğunu kendimize hatırlatırsak işimiz daha da kolaylaşır sanırım.İÇİNDEKİLERTeşekkür.....................................................................................................9Önsöz ........................................................................................................11Kurmaca Nedir? ......................................................................................13Poiesis.................................................................................................13Mimesis ..............................................................................................20Kurmaca ve Gerçeklik İlişkisi ............................................................31Dramanın Öğeleri ...................................................................................40Mythos: Olay Örgüsü..........................................................................40Öykü (Story)– Olay Örgüsü (Plot) Ayrımı .......................................50Oidipus Tyrannos Oyununda Olay Örgüsü ve Öykü Kullanımı.57Hamlet Olay Örgüsü....................................................................60Dış Aksiyon (Yüzey Olay Örgüsü) ve İç Aksiyon(Derin Olay Örgüsü) .......................................................................61Metin (Text) ve Altmetin (Subtext).................................................66Peripeteia (Dönüm Noktası) ve Anagnorisis (Tanınma)...............69Pathos (Duygusal Etki) ve Katharsis ............................................73Merak.............................................................................................. 74Olasılık (Eikos) ve Zorunluluk (Anagke) ........................................75Çatışma (Agon) ya da Engel...........................................................79İlerlemeler.......................................................................................84Cüzler-Segmentler..........................................................................851) Perde (Act)..............................................................................872) Sahne (Scene)........................................................................883) Sahne Birimi (Unit) ve Fransız Sahneleri..............................894) Beat (Vurgu ya da Eylembirim)..............................................90Başlama Noktası ve Serim ............................................................94Önseme (Foreshadowing)..............................................................95Anlatıcı ............................................................................................98Katalizör ya da Tetikleyici Olay ......................................................99Zorunlu Sahne / Doruk (Climax) .................................................100Çözüm, Final, Katastrophe, Denouement ..................................102Olumlu Final .................................................................................103Zaman Kullanımı ..........................................................................103Poietika’da Zaman Düşüncesi.................................................103Ardışık Zaman Kullanımı: Kronolojik Sekans..........................107Çoklu Zaman Kullanımı: Mantıksal Sekans ...........................108a) Eşzamanlı Sahne .............................................................108b) Montaj Sekansı.................................................................108c) Flashback veya Analepsis (Geri Dönüş):.........................109d) Flashforward veya Prolepsis (İleri Gidiş): .......................110e) Tekrar ...............................................................................110f) Leitmotif.............................................................................111Olay Örgüsünde Temsil Teknikleri...............................................113Olay Örgüsü Tipleri .......................................................................114İçeriğe Göre Ayrımlar................................................................114Aristoteles .............................................................................114Northrop Frye ........................................................................115Christopher Booker...............................................................116Ronald Tobias .......................................................................117Georges Polti.........................................................................118Biçimsel Yaklaşımlar................................................................119Derin Yapı .............................................................................120Beş Bölümlü ve Üç Krizli Yapı: Gustav Freytag ...................130İki Perdeli Yapı ......................................................................131Üç Perdeli Yapı......................................................................132Hikâye Vurguları (Beat).........................................................133Kahramanın Yolculuğu.........................................................138Jule Selbo’nun 11 Adım Modeli...........................................142Zaman Kullanımına Göre Olay Örgüleri...................................144Analitik (Retrospektif) ve Sentetik (Progressif) OlayÖrgüsü ..................................................................................145Başlama Noktasına Göre Olay Örgüsü Tipleri.....................145Ethos: Karakter ................................................................................148Karakterizasyon Tekniği...............................................................148Karakterin Temel Unsurları .........................................................1521. Arzu .......................................................................................1522. Engel .....................................................................................1553. İstek Gücü.............................................................................1554. İtki ve Gerekçe......................................................................1555. Antagonist ............................................................................1596. Hamartia ve Eksiklik ............................................................1607. Karakterlerin İlişkileri ..........................................................1618. Karakter Kümeleri................................................................164Karakter Değişimi.........................................................................165Karakter İsimleri...........................................................................167Karakter Sayısı .............................................................................173Karakterleri Düzenlemek............................................................. 174Karakterde Boyut Tartışması ve Karakter Türleri ......................175Dianoia: Düşünce.............................................................................178Fikirlerin Haritası ..........................................................................1831) Sözlerde Fikir........................................................................1832) Karakterlerde Fikir...............................................................1863) Olay Örgüsünde Fikir............................................................187Lexis: Dil Kullanımı ve Diyalog ........................................................193Diyalog Yazma Sorunu .................................................................196Diyalog Nedir? ..............................................................................196Gündelik Konuşma – Dramatik Diyalog ....................................200Diyalog Teknikleri .........................................................................204Diyalogda Bağlam ........................................................................208a. İlişki Bağlamı: Basit Bağlam ve Kompleks Bağlam............208b. Fiziksel Bağlam.....................................................................210Monolog, Solilog, Tirad.................................................................211Diyalojik Monolog ve Monolojik Diyalog......................................213Düalog ve Polilog..........................................................................214Stikomit (Stichomythia)................................................................215Diyalog Yazımının Esasları, Sorunlar ve Çözüm Yolları..............218Diyalogu Düzenleme / Gözden Geçirme.....................................228Diyalogun İşlevleri ........................................................................232i. Karakterizasyonu Sağlar.......................................................233Karakter ve Arzu Dünyası: Martı..........................................234Willy Loman’ın “Kahvesi” .....................................................237Hamlet İlk Sahne Örneği ......................................................238Eylemi Bulmak Karakteri Bulmak Demektir .......................242Edim-Söz (Speech Act) Kuramı ve Bir EylemOlarak Söz .............................................................................2432. Karakterin Değişimini ya da Duygularını Gösterir .............2453. Karakterin Niteliklerini Gösterir (Karakterizasyon II).........246İçsel ve Dışsal Faktörler .......................................................2574. Karakterlerin Birbirleriyle İlişkisini Gösterir........................2595. Oyunun Ruh Halini / Atmosferini Kurar .............................2606. Oyundaki Çatışmayı Yaratır, Sürdürür ve İleriye Taşır........2637. Sahne Uzamının Etkisindedir .............................................2678. Oyundaki Temaların Tohumunu Taşır ................................2689. Serim Yapar / Yeni Bilgi Verir..............................................27010. Merakı Artırır .....................................................................272Retorik...........................................................................................272Dil Sanatları ..................................................................................279Opsis: Mekân Kullanımı ve Dekorasyon.........................................304Mekân Birliği Meselesi.................................................................305Teatrallik .......................................................................................310Mekân ile İlgili Birkaç Not............................................................312Melos: Ritim, Tempo, Melodi...........................................................314Tempo ve Ritim.............................................................................315Yazma Sorunları İçin Öneriler..............................................................323Esin, Yetenek ve Çalışma ................................................................323İlerleyememe ve Bazı Teknik Sorunlar ...........................................324Son Söz: Yazmak Yeniden Yazmaktır................................................. 326Alıştırmalar............................................................................................ 328Şemalar Dizini....................................................................................... 330Tablo Dizini............................................................................................ 331Okuma Çalışmaları............................................................................... 331Bibliyografya ......................................................................................... 332Kitaba ulaşmak için... | |
