Kuramdan İcraya Müziğin İntikal Aracı: Ud'un Dünü ve Bugünü

Abstract

Ud’un icranın dışında kullanımı konusu çağlara, zamanın ruhuna, toplumsal ve tarihsel koşullara göre değişen süreçlerin ele alınmasıyla değerlendirildiğinde müziksel olarak anlamı daha da güçlenecektir. Her dönem sanat alanının aktörleri icracı besteci, eğitimci olarak adlandırılmakta, yüzyıllar değiştikçe bir yenilikle, bir üslup değişmesiyle estetik bir tasarımla bilgilerini aktarmaktadırlar. Tarihsel bileşenler farklı coğrafyalarda da olsa ortak ses yaratılarını muhafaza ederler. Kuramı icrayla bütünleştirip kendi müziksel ve kültürel değerlerini ud üzerinden açıklamaya, anlamlandırmaya çalışan sanat üreticileri bu yolla birikimlerini yansıtmışlardır. Orta Asya’da, Orta Doğu’da, Kuzey Afrika’da ve Osmanlı İmparatorluğu’nda yüzlerce yıldır kullanılan kadim sazların en önemlileri arasında yer alan ud, yazılı kaynakların üretiminin başladığı zaman dilimi itibariyle tarih sahnesinde kendini var etmektedir. Ud’un dünü ve bugünü hakkında betimleyici tarihsel yöntemle ele alınan bu çalışmada, udun bilinen en eski dönemden günümüze kadar olan süreci incelenerek sazın geçirdiği müziksel evrim tespit edilmiştir. Bunun kültürel ve kuramsal yansımaları tartışılarak kuramdan icraya bu sazın müziğin intikal aracı olarak kullanılmasında kimlerin öncü olarak ortaya çıktığı, hangi kitapların içerisinde udun yer aldığı ve süreklilik göstererek kendini nasıl ifade ettiği araştırılmıştır.