Marmara fayları ve deprem potansiyelleri-Marmara faults and earthquake potentials

Abstract

Marmara Denizi 1999 depremlerinden sonra bir çok araştırmacının yoğun olarak çalıştığı bir bölge halini almıştır. Özellikle gelecek bir depremin yeri ve büyüklüğü konusunda bilgi oluşturmak için yapılan bu çalışmalarda farklı özelliklerde sismik yöntemler kullanılmıştır. Bu çalışmada Marmara Denizi içinde toplanmış 4000 km sığ sismik kesit, 1200 km orta derin sismik kesit ve Multi-beam batimetri haritaları kullanılarak Marmara Denizi’nin 1/50000 ölçekli yapısal jeoloji haritası oluşturulmuştur. Sismojenik ve deformatif faylar, çökelimi ve morfolojiyi denetlemelerine göre birbirinden ayırtlanmıştır. Buna göre, Marmara’da deprem üreten fayların en etkinleri iki grupta değerlendirilir. İlk grup faylar KB-GD doğrultuludur ve KAF sistemine 40º açı yaparlar. 1. Adalar Fay Zonu: Normal karakterli olan bu fay zonu 42 km uzunluğundadır. 2. İmralı Fay zonu: Normal karakterli olan bu fay zonu 40 km uzunluğundadır. İkinci grup faylar ise 10-15 km derinde tek bir fay olup, yüzeye at kuyruğu örgüsü şeklinde yansıyan paralel yüzeylerdir. Bunlar konumlarına göre normal ve bindirme bileşenlerine de sahiptir. 1. Hersek-Doğu Marmara Sırtı Fay parçası: Sağ yanal, doğrultu atımlı derinde tek parça yüzeye kademeli olarak yansıyan 97 km uzunluğunda bir faydır. Bu fayın yüzey izinden yola çıkarak yapılan hesaplamaya göre kademeli parçaların 97 km içinde toplam uzunluğu 179 km dir. 2. Doğu Sırtı Batı Cephe Fayı: Bu fay 35 km uzunluğunda sağ yanal bileşenli bindirme karakterlidir. 3. Orta Sırt Kuzey Fayı: Sağ yanal, doğrultu atımlı, normal bileşenli, 67 km uzunluğundadır. 4. Kumburgaz-Gaziköy Fayı: Sağ yanal doğrultu atımlı karaya kadar 91 km uzunluğundadır. Bu fayların içinde 1999 da Hersek Deltası batısına kadar kırılan KAF kuzey kolu devamı için 97 km uzunluğa sahip, Hersek-Doğu Marmara Sırtı fay parçasında oluşabilecek bir deprem en önemli potansiyeli gösterir. Doğu Marmara Çukuru’nda R/V Urania tarafından 1506±5 yıl yaş (Mc Hugh vd., 2001) alındığına göre, 1.5 mm/yıl oranında bir GPS hızı baz alındığında, 1509 dan bu yana biriken atımın 7.38 m olduğu ortaya çıkar. Bu durumda Doğu Marmara Sırtı ile Hersek Deltası arasında oluşabilecek 15 km derinliğindeki bir deprem büyüklüğü (Mw) 7.7-7.8 den küçük olamayacaktır. Marmara Denizi’nin baştan başa kırılması için gereken atım 10 m olup, 15 km derinliğinde bir deprenin büyüklüğünün 8.1 Mw olması gerekir. Bunun için Marmara Denizinde 700 yıldan beri sağ yanal deprem olmaması gerekir.