Kişilerarası İletişim Sürecinde Toplumsal Cinsiyet Kimliği Kalıpyargılarının Belirlenmesi: İletişim Kaynağının Beden Dili Üzerinden Bir İnceleme

Abstract

Toplumsal yaşama katıldığı andan itibaren bireyin kurduğu tüm bireylerarası ve gruplararası ilişkiler, onun toplumsal cinsiyet rolüne ve toplum tarafından kendisine verilen toplumsal cinsiyet kimliğine uygun bir biçimde gerçekleşmektedir. Kişilerarası iletişim sürecinde de, bireyin sahip olduğu toplumsal cinsiyet kimliğinin kurulan iletişimin şekillenmesi üzerinde önemli bir etkisi bulunmaktadır. Bununla birlikte, kişilerarası iletişim karşılıklı bir anlam inşa etme süreci olarak düşünüldüğünde, toplumsal yapının tanımladığı toplumsal cinsiyet rolleri ve bu rollere bağlı olarak ortaya çıkan toplumsal cinsiyet kalıpyargılarının iletişim süreci üzerindeki belirleyiciliğini yadsımak mümkün değildir. Çünkü bireylerin karşılaştıkları kişi ya da olayları anlamlandırma biçimleri, içinde bulundukları toplumsal yapıya ait değerler sisteminden ve bu değerler sistemi içerisinde yer alan kalıpyargılardan bağımsız değildir. Bu bağlamda gerçekleştirilen çalışma, kişilerarası iletişim sürecinde kadın ve erkek iletişim kaynağının toplumsal cinsiyet kimliğine bağlı olarak ortaya çıkan kalıpyargıların beden diline ilişkin özellikler üzerinden belirlenmesi amacını taşımaktadır. Kalıpyargıların içeriğini belirleyebilmek amacıyla öncelikle bir pilot araştırma gerçekleştirilmiş ve içerisinde iletişim kaynağına ilişkin kalıpyargıları farklı düzeylerde niteleyen sıfatların bulunduğu bir listeye ulaşılmıştır. Sonrasında, kadın ve erkek iletişim kaynağı hakkındaki kalıpyargıları en yüksek düzeyde ifade eden ilk üç sıfat üzerinden bir anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Anket çalışması aracılığıyla, kişilerarası iletişim sürecinde kadın ve erkek iletişim kaynağının çeşitli beden dili özelliklerine ilişkin hem kalıpyargılar hem de kalıpyargılara ilişkin duygu durumları ölçümlenmiştir. Çalışmanın son aşamasında ise, ulaşılan bulgular üzerinden, kadın ve erkek iletişim kaynağının beden diline ilişkin kalıpyargılara ve katılımcıların çeşitli demografik özellikleri üzerinden kalıpyargıların incelendiği karşılaştırmalı tablolar ve analizlere yer verilmiştir.