Psikiyatri kliniklerinde çalışan hemşirelerin profesyonel kontrol yöntemlerine karşı tutumları ve hasta agresyonunu algılamaları arasındaki ilişki

Abstract

Profesyonel kontrol yöntemleri (PKY), tüm dünyada psikiyatri

kliniklerinde yatarak tedavi gören hastaların kendileri, diğer

hastalar ve çalışanlara zarar verici davranışlarını yönetmek için

sıklıkla başvurulan yöntemlerdir ve bu yöntemlerin seçimini

etkileyen pek çok faktör bulunmaktadır.

Amaç: Bu çalışmada, psikiyatri kliniklerinde çalışan hemşirelerin,

profesyonel kontrol yöntemlerine karşı tutumları ve hasta

agresyonunu algılayışları arasındaki ilişkinin belirlenmesi

amaçlanmıştır.

Yöntem: Araştırma, Ocak-Mayıs 2012 tarihleri arasında İstanbul’da

bir Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi’nde çalışan 144

hemşire ile yürütülmüştür. Verilerin toplanmasında “demografik

soru formu”, “Profesyonel Kontrol Yöntemlerine Karşı Tutum

Anketi” ve “Agresyonu Algılama Ölçeği”, verilerin istatistiksel

değerlendirmesinde ise frekans, ortalama ve Pearson Korelasyon

analizi kullanılmıştır.

“Profesyonel Kontrol Yöntemlerine Karşı Tutum Anketi”,

Hemşirelerin PKY’ne ilişkin tutumlarını değerlendirmek amacıyla,

farklı ülkelerde psikiyatri kliniklerinde kullanılan 11 farklı kontrol

yöntemine (LH ilaç uygulama, fiziksel kısıtlama, aralıklı gözlem,

izolasyon, mola verme, istem dışı ilaç uygulama, psikiyatrik yoğun

bakım, mekanik kısıtlama, sürekli gözlem, ağ yatak, açık alan

izolasyonu) tutumu değerlendiren bir ölçektir. Alınan yüksek puan

bu yöntemlere karşı olumlu tutumu göstermektedir.

“Agresyonu Algılama Ölçeği” ise 29 maddeden ve iki alt boyuttan

(fonksiyonel/kabul edilebilir ve disfonksiyonel/ işlevsiz/ kabul

edilemez) oluşan ve psikiyatri hastasının agresyonunun nasıl

algılandığını değerlendiren bir ölçektir.

Bulgular: Hemşirelerin %65.3’ü (n=94) kadın olup, yaş ortalaması

33.63± 7.62’dir. Hemşirelerin yarısı (%53,5, n=77) 5 yıldan

fazla süredir psikiyatri kliniklerinde çalıştıklarını bildirmiştir.

Hemşirelerin profesyonel kontrol yöntemlerine en fazla başvurma

nedeni olarak ilk üç sırada, hastalarda tedavi reddi (%86,5, n=115),

eşyaya zarar verme (%84,2, n=112), kendine zarar verme (%81,2,

n=108) durumlarının bulunması belirlenmiştir. Kliniklerde en sık kullanılan PKY, “LH ilaç uygulama (%97,8)”, “

aralıklı gözlem (%97,7)” ve mekanik tespit (%91,1)” iken, en az

kullanılan yöntem “mola verme (%69,6)” dir.

Hemşireler profesyonel kontrol yöntemlerinden ilk 3 sırada “aralıklı

gözlem” (23.8±5.42), “LH ilaç uygulama” (23±5.73) ve “psikiyatrik

yoğun bakım” a (22.54±5.76) olumlu tutum göstermiştir. En az

olumlu tutum gösterdikleri yöntem ise “ağ yatak” dır (12.88±6.23).

Hemşirelerin agresyonu fonksiyonel olarak algılama puan

ortalaması 2.95±0.66, disfonksiyonel puan ortalaması ise

3.38±0.61’dir. “Zorla ilaç uygulama (r=273, p=.007)” ve “mekanik

kısıtlama (r=344, p=.001)” yöntemlerine olumlu tutum ile

agresyonun disfonksiyonel olarak algılanması arasında aynı yönde

ilişki bulunmuştur.

Sonuç: Araştırma kapsamındaki hemşirelerin kontrol

yöntemlerine karşı tutumları, yöntemin yapısı ve uygulanma

biçimine göre farklılık göstermektedir. Hemşireler agresyonu

daha ziyade disfonksiyonel (işlevsiz/kabul edilemez) bir durum

olarak algılamaktadır. Agresyonu disfonksiyonel bir durum olarak

algılayan hemşireler zorla ilaç uygulaması ve mekanik kısıtlama

gibi yöntemleri daha fazla onaylamaktadır.

Anahtar kelimeler: kontrol yöntemleri, agresyon algısı, psikiyatri

klinikleri