| dc.description.abstract | Kültürel bellek, anlamlar belleğinin katmanları olan dil, gelenek, yaşayış ve kültürel miras alanlarının bütününü kapsar. Doğal ya da yapay, estetik, tarihsel, bilimsel veya dinsel önemi olan her şeyi ya da her düşünceyi içine alarak bellek kültürü (anımsama sanatı) ve geçmişe başvuru gibi iki temel içeriğe sahiptir. Bellek kültürü, bir toplumun, kendi sürekliliğini sağlama anlayışı olarak tarif edilebilir. Toplumdaki anımsama sanatı, bir ülkedeki müze, arşiv ve kütüphanelerin niteliğini belirler. Bu çerçevede, müzenin, arşivin veya kütüphanenin niteliği, toplumun bellek kültürü ile doğrudan ilişkilidir. Bu nedenle müzelerdeki nesnelerin nötr karakterde olmayıp tarihsel ve kimliksel özellikler taşıdığı paylaşılan ortak bir görüştür.
Bilimsel belgeler, sanat eserleri , doğa tarihini ilgilendiren nesneler ve kültürel belleği destekleyen kaynakların yer aldığı koleksiyonlar, Kültürel Bellek Koleksiyonları ve Biyolojik Bellek Koleksiyonları olmak üzere iki temel guruba ayrılarak incelenebilir. Biyolojik bellek koleksiyonları özelliklerine göre, “yaşayan” ve “doğa tarihi”ni yansıtan koleksiyonlar olmak üzere ayrılabilir. Yaşayan koleksiyonlara, Botanik Bahçeleri, doğa tarihini yansıtanlara da Jeoloji Müzeleri iyi birer örnektir.
Kurumlara ait müzelerin , Araştırma ve Uygulama Merkezlerinin bilimsel ve kültürel amaçlarına ulaşması için üstleneceği temel görevler; Koleksiyonu geliştirmek, korumak ve yayın, sergi, araştırma ve büyük projeler aracılığı ile toplumun kullanımına sunmak olarak özetlenebilir. Bu bağlamda İ.Ü.Rektörlüğü Doğal Zenginlikleri Araştırma ve Uygulama Merkezi (DOZEM) yukarıda sözü edilen niteliklere sahip bir Kurum olarak, İ.Ü. Fen Fakültesi Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi, İ.Ü. Zooloji Müzesi ve İ.Ü. Fen Fakültesi Herbaryumu (ISTF) gibi İstanbul Üniversitesinin Biyolojik Bellek Koleksiyonlarını bir proje kapsamında düzenleyerek yayın şekline getirmiş; özellikle Türkiye’nin doğa bilimleri tarihi konusunda çalışan araştırıcılarının yararlanmasına sunmuştur.
İstanbul Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi (BAP) tarafından bir güdümlü proje ile desteklenen bu çalışmada, İstanbul Darülfünunu döneminde Zeynep Hanım Konağında ve 1933 Üniversite Reformu sonrasında Süleymaniye Biyoloji Enstitüsünde Botanik ve Zooloji dersleri için kullanılan, büyük çoğunluğu 19. ve 20.yüzyılın tanınmış Alman, Avusturyalı, Fransız ve İsviçreli bitki ve hayvan ressamları ile; Türk botanikçi ve zoologları tarafından hazırlanan renkli duvar levhalarının, Fransa ve Almanya’dan getirtilen ve 19. ve 20.yüzyılın en ünlü insan anatomisi uzmanları ve zoologları tarafından üretilen üç boyutlu insan ve hayvan anatomisine ait modellerin, optik ve mekanik aletlerin, Zooloji Müzesinde sergilenen çeşitli hayvan örneklerinin, resimli ve açıklamalı bir envanteri çıkarılmıştır. Biyoloji Bölümü ve Botanik Anabilim Dalı kütüphanelerine İstanbul Darülfünunu, Nebatat ve Hayvanat Darülmesâileri’nden gelen, ayrıca Alman-Türk Derneği (Deutsch-Türkischen Vereinigung) tarafından bağış olarak gönderilen ve bazıları 19.yüzyılda basılmış doğa tarihi ile ilgili kitapların listesi, iç kapak fotoğraflarıyla verilmiştir.
Proje sonuçları Doğal Zenginlikleri Araştırma ve Uygulama Merkezi’nin resmi Bülteni olan Acta Naturae’nin 20.Yıl (1997-2017) Özel Sayısı içersinde ve İstanbul Üniversitesi Biyolojik Bellek Koleksiyonları: Darülfünun Döneminde ve 1933 Üniversite Reformu Sonrasında Botanik - Zooloji Eğitimi ve Öğretiminde Kullanılan Ders Araç-Gereçleri ile Doğa Tarihi Kitaplarının Resimli ve Açıklamalı Kataloğu başlıklı iki cilt (Cilt I: Botanik ve Cilt II: Zooloji) halinde yayınlanmıştır. | |
