Resuloğlu Erken Tunç Çağı topluluğunda ağız ve diş sağlığı

Abstract

Çene ve dişlerin incelenmesi, geçmiş toplumların beslenme, besin hazırlama teknikleri, yaşam biçimi ve kültürel pratikleri hakkında bilgiler içermesi nedeniyle önemlidir. Bu noktadan

hareketle çalışmada öncelikle Resuloğlu Erken Tunç Çağı (ETÇ III) topluluğunun ağız ve diş sağlığının genel özelliklerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Buna ek olarak, Resuloğlu

topluluğuna ilişkin ağız ve diş sağlığı bulguları Anadolu’da yaşamış diğer iskelet serileriyle

karşılaştırılarak, incelenen topluluğun beslenme pratikleri ve sağlık yapıları, dönemin koşulları da dikkate alınarak, aydınlatılmaya çalışılmıştır. Araştırmanın materyalini, Çorum ilinin Uğurludağ ilçesinde yer alan Resuloğlu mezarlık kazısında 2003–2007 yılları arasında gün ışığına çıkartılan iskeletlerin daimi dişleri, çeneleri ya da çene parçaları oluşturmaktadır.

Çalışma kapsamında 1229 daimi diş odontolojik ve stomatolojik açıdan incelenmiştir. Bu

dişlerin 1144 tanesi genç erişkin, erişkin ya da ileri yaşlardaki 80 bireye aittir. Geriye kalan 85

diş ise izole grubunda yer almaktadır. Dişler hem tek tek diş tipleri (I1, I2, C, P1, P2, M1, M2,

M3) açısından, hem diş grupları (kesiciler, kaninler, küçük ve büyük azılar) baz alınarak, hem

de üst ve alt çenelerin karşılaştırılması şeklinde incelenmiştir. Analizler diş çürüğü, diş taşı

(dental calculus), aşınma, apse, ölüm öncesi (ante-mortem) diş kaybı (AMTL), mine hipoplazisi (enamel hypoplasia) ve alveol kemik kaybı dikkate alınarak yapılmıştır. Resuloğlu iskelet topluluğunda ağız ve diş sağlığının göstergeleri olarak kabul edilen mine hipoplazisi yüzde 57,23, diş taşı yüzde 79,77, çürük (düzeltilmemiş) yüzde 3,74, apse yüzde 2,34, ölüm öncesi diş kaybı (AMTL) yüzde 2,87, alveol kemik kaybı ise yüzde 97,31 oranında tespit edilmiştir. Diğer eski Anadolu topluluklarıyla karşılaştırıldığında Resuloğlu iskelet topluluğunun diş çürüğü, apse ve ölüm öncesi diş kaybı değerleri açısından diğer iskelet serilerine benzediğini, buna karşılık diş taşı ve alveol kemik kaybı açısından onlardan daha yüksek değerlere sahip olduğu gözlenmiştir. Sonuç olarak, Resuloğlu sakinlerinin ağız ve diş sağlığı açısından hem yoğun tarım hem de erken tarım toplumu özelliklerini birarada taşıdıkları söylenebilir.